Vào ngày 15 tháng 4 năm 2024 vừa qua, ông Rustum Nyquist – Tuỳ Viên Chính Trị thuộc Lãnh Sự Quán Hoa Kỳ tại Sài Gòn đã có chuyến thị sát về tình hình tôn giáo ở một số tỉnh Miền Tây Nam Bộ Việt Nam.
Trong chuyến đi này, ông Rustum dành toàn bộ thời gian cho việc tiếp xúc và thăm hỏi với những người đang giữ cho mình niềm tin tôn giáo và sinh hoạt trong các tổ chức tôn giáo mà cho đến nay vẫn chưa được nhà nước Việt Nam thừa nhận.
Tại Tỉnh Vĩnh Long, ông Rustum đã ghé thăm tư gia của nữ Chánh Trị Sự Nguyễn Xuân Mai – một báo cáo viên được Liên Hiệp Quốc và nhiều cá nhân, tổ chức bảo vệ nhân quyền chuyên theo dõi về tình hình tự do tôn giáo ở Việt Nam đánh giá cao. Trong buổi gặp mặt này, ngoài bà Nguyễn Xuân Mai còn có hơn 50 tín đồ và các chức sắc đồng đạo trong vùng cũng tới dự. Bà Nguyễn Xuân Mai và các đồng đạo tiếp tục thông tin cho ông Rustum để làm rõ về sự khác biệt giữa các tổ chức tôn giáo của người giữ đạo Cao Đài Chơn Truyền được Đức Chí Tôn khai sáng vào năm 1926 và những người thuộc tổ chức có tên là Hội Thánh Cao Đài Toà Thánh Tây Ninh (còn được gọi là Chi Phái Cao Đài 1997). Sự khác biệt trên căn bản đó là những người giữ đạo Cao Đài Chơn Truyền tin vào Cơ Bút để có thể thông công với Đức Chí Tôn và cho đến nay tôn giáo này vẫn bị chính quyền đặt ra ngoài vòng pháp luật. Trong khi đó Chi Phái Cao Đài 1997 chỉ là tập hợp của những thành phần được chính quyền Việt Nam dựng lên vào năm 1997 để che mắt quốc tế và dùng nhóm người này để tấn công tôn giáo của những người theo đạo Cao Đài Chơn Truyền 1926. Dưới sự bảo kê của chính quyền Việt Nam, từ năm 1997 đến nay, tổ chức này đã cướp Toà Thánh Tây Ninh và khoảng 300 thánh thất của người Cao Đài ở các địa phương làm tài sản riêng, đẩy những người giữ đạo Cao Đài Chơn Truyền 1926 vào tình trạng hoặc là phải gia nhập tổ chức của họ thì mới được bước chân vào các thánh thất vốn là của mình hoặc phải rút về sinh hoạt tôn giáo tại tư gia. Đặc biệt, tổ chức đội lốt tôn giáo Chi Phái Cao Đài 1997 đã có hành vi tội phạm xuyên quốc gia, tấn công các công dân Hoa Kỳ nên đã bị toà án Dallas thuộc Tiểu Bang Texas, Hoa Kỳ phán quyết là tổ chức tội phạm quốc tế vào tháng Tám năm 2023.
Điều khá thú vị và rất quan trọng trong buổi gặp gỡ này là ông Rustum còn tiếp xúc với một số cựu thành viên của Chi Phái Cao Đài 1997. Những người này cho biết rằng họ đã bị Chi Phái Cao Đài 1997 lừa gạt và dụ dỗ mình tham gia vào các hoạt động tội phạm của tổ chức này để chống lại những người đạo Cao Đài Chơn Truyền 1926. Bây giờ, qua phán quyết của toà án Hoa Kỳ họ mới nhận ra sự thật về Chi Phái Cao Đài 1997 nên họ quyết tâm từ bỏ tổ chức đó và tới đây để nói lên tiếng nói của sự thật.
Ông Rustum cho biết chính quyền Hoa Kỳ rất quan tâm tới tình hình tự do tôn giáo ở Việt Nam và sẽ tìm mọi cách thúc đẩy chính quyền Việt Nam cần nỗ lực hơn nữa trong việc đảm bảo nhân quyền này cho mọi người và tránh tình trạng phân biệt như hiện nay. Bà Nguyễn Xuân Mai và các đồng đạo đã gửi lời cảm ơn tới ông Rustum và chính quyền Hoa Kỳ đã và đang là người bạn thân thiết của các đồng đạo Cao Đài Chơn Truyền 1926 trên con đường đấu tranh đòi quyền tự do tôn giáo cho mình.
