107 hộ dân gồm 594 nhân khẩu trong số hàng ngàn người dân tộc H’mông phải chạy trốn khỏi bản quán, tránh sự đàn áp tự do tôn giáo của các chính quyền địa phương thuộc các tỉnh phía bắc VN đến trú ngụ tại xã Liêng S’rônh, huyện Đam Rông, Tỉnh Đắk Nông từ hơn 20 năm qua, sống trong hoàn cảnh họ tự thấy là vô quốc gia ngay chính trên quê hương Việt Nam của họ, nay đã nhìn thấy những tia hy vọng một cuộc sống khá hơn sau cuộc đối thoại với UBND huyện.
Đã 20 năm cư ngụ trong tiểu khu (TK) 179 không có giấy tờ tùy thân, hộ khẩu, dẫn đến tình trạng khốn quẫn, con cái không được đi học, trẻ mới sanh không được ghi tên cha trên khai sinh, không được cấp đất dựng nhà, cấp ruộng sinh sống. Suốt 20 năm họ đã nhiều lần gửi đơn đến chính quyền các cấp xin được cấp hộ khẩu và giấy tờ tùy thân. Vài quan chức trong chính quyền, cả đại biểu quốc hội đến thăm,’làm việc”, nhưng tiếc thay họ chỉ để lại những lời hứa suông. Tình trạng vô quốc gia của người dân TK 179 không thay đổi; nhiều người lớn tuổi đã qua đời không có một nấm mồ được hợp pháp hóa là nơi an nghỉ vĩnh viễn, hàng bao nhiêu trẻ em trai gái sanh ra, trưởng thành trong tối tăm của ngu dốt, thất học, mù chữ. Khổ chất chồng lên khổ.
Cuối tháng 7 năm nay, người dân TK 179 lại làm đơn yêu cầu chính quyền quận giải quyết tình trạng của họ. Gửi đơn đi trong hoàn cảnh như con giun bị xéo mãi cũng phải oằn mình, những con người chân chất, nhút nhát lấy lại tinh thần của ông cha ngày xưa của họ dám đối diện với cường quyền. Cường quyền thời đại nào không muốn chứng tỏ sức mạnh “vô địch” và sự khôn khéo khống chế các thế lực đối nghịch, hoặc không phải là bạn của họ? Đây là điểm sáng của đồng bào TK 179 dũng cảm đấu tranh cho quyền lợi chính đáng của mình trong sự ôn hòa và tôn trọng pháp luật của nhà nước.
Thư yêu cầu đối thoại được gửi trực tiếp đến ông Bùi Văn Hới, Chủ Tịch huyện Đam Rông, người hàng chục năm trước đã phớt lờ các thỉnh nguyện của dân tiểu khu 179.
Đáng ngạc nhiên vì khác với lề thói quan liêu, trì trệ và coi thường dân của các chính quyền từ trung ương đến địa phương, chỉ một tuần sau khi thư yêu cầu đối thoại được gửi đi, những người đại diện TK179 nhận được thư mời đến đối thọai về các vấn đề họ nêu ra. Họ đã đến gặp ông Chủ Tịch Huyện Bùi Văn Hới cảm ơn về sự đáp ứng nhanh chóng yêu cầu của họ trong tinh thần dân chủ. Tuy nhiên kết thúc cuộc đối thoại không làm hài lòng cả hai bên.
Trong cuộc đối thoại có mặt Chủ Tịch Bùi Văn Hới, chính quyền nghe nguyện vọng của người dân, nhưng kết luận có thể tóm gọn là tất cả ý kiến, nguyện vọng của bà con TK 179 xin chờ cấp trên giải quyết, chính quyền cũng không có biên bản buổi họp mà còn nhắn nhủ bà con không nên nghe sự xúi dục của các thế lực thù địch trong và ngoài nước. Điều này gây bức xúc cho dân TK 179. Người ta có quyền nghĩ một lần nữa, chính quyền Đam Rông chơi trò đánh bùn sang ao, để lâu cứt trâu hóa bùn, hay nghe qua rồi bỏ, hăm he, cảnh cáo người dân tiếp tay với “bọn phản động”.
Trong tâm trạng lo sợ, bực tức người dân TK 179 vẫn bình tĩnh, nhưng không chịu buông tay như những lần trước, họ kiên quyết tìm kiếm mọi giải pháp, cơ hội để đạt được nguyện vọng trong sự ôn hòa,lịch lãm và trí tuệ. Đây là một điểm sáng nữa của người dân TK179.
Có lẽ chính quyền nhìn ra sự đối xử bất công của họ với đồng bào TK 179 trong suốt 20 năm qua, nhìn thấy tinh thần tôn trọng luật pháp, sự kiên quyết, nhẫn nại và trí tuệ của anh em người H’mông nên ngày 19/8 UBND huyện Đam Rông gửi thông báo kết luận của Chủ Tịch UBND huyện với đại diện dân TK179. Trong thông báo này, Huyện cho biết đã vận dụng chính sách, tạo điều kiện thuận lợi cấp thẻ bảo hiểm y tế, phát triển sản xuất, các chế độ [phụ cấp] tiền điện..
Phần quan trọng nhất trong các yêu cầu của TK 179 là việc cấp hộ khẩu và giấy tờ tùy thân. Thông báo của UBND huyện cho biết đại ý dù dân TK 179 không có chỗ ở hợp pháp để được đăng ký hộ khẩu, nhưng họ có thể đăng ký hộ khẩu từ một chỗ ở hợp pháp như nhà thuê hay mướn. Đặc biệt,”UBND huyện giao công an lập văn bản kiến nghị CA tỉnh, bộ CA xem xét có chính sách đặc thù để cấp hộ khẩu và giấy tờ tùy thân cho người dân [TK179]”
Đối với việc yêu cầu cấp giấy chứng nhận và quyền sử dụng đất ở và đất sản xuất, huyện dẫn ra những khó khăn khách quan khiến khu vực TK 179 chưa thể được công nhận quyền sử dụng đất, tuy nhiên “Huyện giao phòng Tài Nguyên- Môi trường nghiên cứu các quy định hiện hành, tham mưu UBND huyện lập thủ tục quy hoạch khu dân cư, trình cấp thẩm quyền phê duyệt trong thời gian tới, sau đó tiến hành làm thủ tục công nhận đất ở theo quy định.
Đối với việc lo cho sức khỏe người dân, UBND xã Liêng S’rônh vận dụng các quy định xem xét xác nhận về nhân thân cho các hộ có nhu cầu đề hưởng chế độ khám chữa bệnh theo quy định.
Huyện cũng đã có các giải pháp cụ thể, thỏa mãn nhu cầu học tập của các con em từ cấp tiểu học cho đến trung học phổ thông.
Với yêu cầu được tự do sinh hoạt tôn giáo, huyện đề nghị “trong trường hợp điểm nhóm hoạt động thuần túy đúng quy định của pháp luật mà có tổ chức hay cá nhân nào gây khó dễ thì phản ảnh ngay cho UBND xử lý.”
Bỏ qua những lời “khuyên nhủ” trong phần cuối của bản thông báo mang tính nghi ngại, răn đe người dân như phải chấp hành chủ trương đường lối của đảng, không tin, không nghe, không theo các phần tử xấu, thế lực thù địch, bản thông báo với những điểm liệt kê trên cho thấy chiều hướng tích cực đáng khen của UBND Huyện Đam Rông đứng đầu là ông Chủ Tịch Huyện Bùi Văn Hới với những yêu cầu của nhân dân TK 179.Chúng tôi kỳ vọng, ngoài nhận ra sự đối xử bất công, thiếu tình người của chính quyền đối với đồng bào TK179 trong suốt 20 năm qua, ông Chủ Tịch Huyện sẽ cụ thể hóa sự công bằng và dân chủ của chính quyền mà người dân hằng mong đợi.
Chúng tôi mong UBND huyện Đam Rông mà người đứng đầu là ông Chủ Tịch Bùi Văn Hới luôn nhắc nhở các phòng ban đã nhận chỉ thị, thi hành thỏa đáng các yêu cầu của bà con TK 179, tránh kiểu đánh trống bỏ dùi, hoặc trên bảo dưới không nghe, hoặc “Xin-cho-với-điều-kiện”.
Nguyễn Đức Hạo-Nhiên
