Nhà tù Việt Nam vi phạm công ước quốc tế về Tra Tấn

Hình: văn bản thông báo từ Trại Giam Gia Trung thuộc Bộ Công An gửi cho bà Nghiêm Thị Hợp - vợ của ông Trương Văn Dũng.

Một văn bản thông báo vừa được Trại Giam Gia Trung thuộc Bộ Công An đóng tại Tỉnh Gia Lai gửi cho bà Nghiêm Thị Hợp ở Hà Nội để báo tin rằng họ đang thực hiện hành động kỷ luật với chồng của bà là ông Trương Văn Dũng. Theo văn bản này, trại giam cho biết lý do buộc họ kỷ luật ông Trương Văn Dũng bởi vì ông đã có hành vi “xúc phạm danh dự, nhân phẩm của người khác được quy định tại điểm đ, khoản 2, điều 1 Nội quy cơ sở giam giữ phạm nhân” trong khi ông đang thi hành án phạt tù tại trại giam này. Hình thức bị kỷ luật bao gồm:

1. Giam tại buồng kỷ luật trong thời gian bảy ngày và trong thời gian này phải bị cùm một chân.
2. Trong thời gian hai tháng tính từ ngày 20 tháng 6 năm 2024 đến ngày 20 tháng 8 năm 2024, ông Trương Văn Dũng không được giao tiếp với người thân bao gồm các hình thức cơ bản như: nhận quà, nhận, gửi, thư từ và gọi điện thoại. Ông Trương Văn Dũng cũng không được mua đồ sinh hoạt hằng ngày do trại giam bán dưới hình thức dịch vụ.
3. Một hình thức trừng phạt bổ sung không xác định thời hạn sẽ được áp dụng đó là chỉ cho ông Trương Văn Dũng gặp người thân hai tháng một lần cho đến khi trại giam xác định theo chủ quan của họ rằng ông đã “tiến bộ”

Văn bản nêu trên của Trại Giam Gia Trung đã thể hiện sự vi phạm nghiêm trọng các công ước quốc tế của Liên Hiệp Quốc tế mà Việt Nam đã ký kết và tham gia.

Điều 1 của Công Ước Chống Tra Tấn và Các Hình Thức Đối Xử hoặc Trừng Phạt Tàn Bạo, Vô Nhân Đạo hoặc Hạ Nhục Con Người định nghĩa rằng tra tấn là “bất kỳ hành vi nào nhằm cố ý gây đau đớn hoặc đau khổ nghiêm trọng về thể xác hay tinh thần cho một người để nhằm những mục đích như lấy thông tin hoặc lời thú tội từ người đó hay một người thứ ba, hoặc để trừng phạt người đó vì một hành vi mà người đó hay người thứ ba thực hiện hay bị nghi ngờ đã thực hiện, hoặc để đe doạ hay ép buộc người đó hay người thứ ba, hoặc vì bất kỳ một lý do nào khác dựa trên sự phân biệt đối xử dưới mọi hình thức, khi nỗi đau đớn và đau khổ đó do một công chức hay người nào khác hành động với tư cách chính thức gây ra, hay với sự xúi giục, đồng tình hay ưng thuận của một công chức…” (*)

Đối chiếu với định nghĩa này thì các hình thức mà Trại Giam Gia Trung áp dụng đối với ông Trương Văn Dũng đã cấu thành tội tra tấn:

• Chủ thể của hành vi tội ác này đó là ông Phó Giám Thị Trại Giam Phạm Khắc Trung – người đã trực tiếp ký văn bản thông báo về việc kỷ luật ông Trương Văn Dũng.
• Các hành vi được liệt kê cụ thể trong văn bản này cấu thành về mặt khách quan của tội phạm với biểu hiện rõ ràng của sự TRỪNG PHẠT TÀN BẠO khi giam ông Trương Văn Dũng trong buồng kỷ luật với thời gian bảy ngày và bị cùm một chân. Đây là hành vi gây nên sự khổ sở vô cùng nghiêm trọng và rất tàn bạo đối với người bị trừng phạt về mặt thể xác bởi vì trong thời gian nói trên, người bị trừng phạt không được tắm rửa vệ sinh cá nhân, bị côn trùng đốt, việc ăn uống và thực hiện các nhu cầu bài tiết được thực hiện cùng một chỗ do đã bị cùm chân. Mặt khách quan của tội phạm cũng được thể hiện rõ ràng qua sự trừng phạt và đối xử với hậu quả mang tính vô cùng VÔ NHÂN ĐẠO và HẠ NHỤC CON NGƯỜI – gây nên một nỗi đau khổ nghiêm trọng về mặt tinh thần khi ông Trương Văn Dũng phải ăn uống bên cạnh các chất thải của chính mình, khi ông bị tước đoạt mọi phương thức giao tiếp với người thân trong thời gian dài vô định và khi ông bị hạn chế nhu cầu ăn uống trong thời gian dài tới 60 ngày.

Khoản 2, Điều 2 của Công Ước Chống Tra Tấn và Các Hình Thức Đối Xử hoặc Trừng Phạt Tàn Bạo, Vô Nhân Đạo hoặc Hạ Nhục Con Người xác định rằng “Không có bất kỳ hoàn cảnh ngoại lệ nào, cho dù là trong tình trạng chiến tranh, hoặc đang bị đe dọa bởi chiến tranh, mất ổn định chính trị trong nước hoặc bất kỳ tình trạng khẩn cấp nào có thể được viện dẫn để biện minh cho việc tra tấn.”(*)

Chưa có cơ sở khách quan nào xác định rằng ông Trương Văn Dũng có xúc phạm đến danh dự nhân phẩm của người khác hay không nhưng nếu cứ cho rằng là có thì Khoản 2 Điều 2 nói trên không cho phép Trại Giam Gia Trung được tra tấn ông Trương Văn Dũng. Không thể nào biện minh rằng buộc phải tra tấn tàn bạo vô nhân đạo với ông Trương Văn Dũng để bảo vệ nhân phẩm cho một người khác. Hành vi của ông Trương Văn Dũng đã xúc phạm danh dự nhân phẩm của người khác (nếu có) chỉ có thể được điều chỉnh bởi pháp luật dân sự. Do đó, nếu có một sự thiên vị yêu ghét thì Trại Giam Gia Trung chỉ được phép ngấm ngầm khuyến khích và hỗ trợ người được cho là đã bị ông Trương Văn Dũng xúc phạm danh dự nhân phẩm có thể tiến hành một vụ khởi kiện dân sự tại toà án bên ngoài trại giam. Quan hệ dân sự này không liên quan gì đến quyền và lợi ích hợp pháp của Trại Giam Gia Trung. Do đó, Trại Giam Gia Trung không có thẩm quyền để can thiệp hành chính chứ đừng nói gì đến việc cho phép mình thực hiện hàng loạt hành vi tội phạm tra tấn đối với ông Trương Văn Dũng.

Trong văn bản thông báo, Trại Giam Gia Trung đã viện dẫn các cơ sở pháp lý cho quyết định tra tấn ông Trương Văn Dũng là dựa trên Luật Thi Hành Án Hình Sự 2019, Thông Tư số 14/2020/TT-BCA ban hành ngày 10 tháng 2 năm 2020 và bản Nội Quy Cơ Sở Giam Giữ Phạm Nhân đi kèm trong Thông Tư số 17/2020/TT-BCA ban hành ngày 18 tháng 2 năm 2020. Điều này cũng không thể chấp nhận được bởi vì Khoản 3, Điều 2 của Công Ước Chống Tra Tấn và Các Hình Thức Đối Xử hoặc Trừng Phạt Tàn Bạo, Vô Nhân Đạo hoặc Hạ Nhục Con Người quy định rằng “Mệnh lệnh của quan chức hay của cơ quan có thẩm quyền cấp trên không thể được viện dẫn để biện minh cho việc tra tấn.”(*) Do đó, Trại Giam Gia Trung đã vi phạm công ước quốc tế mà Việt Nam đã ký kết và tham gia. Không những thế, hai thông tư này đã trực tiếp vi phạm Hiến Pháp 2013 khi Điều 19 và 20 trong đạo luật quan trọng này đã quy định rõ không ai bị tước đoạt mạng sống và không ai phải chịu sự tra tấn của bất kỳ ai trong bất kỳ hoàn cảnh nào. Cần nói thêm rằng thông tư số 14 và 17 vừa kể trên được ban hành bởi Bộ Trưởng Bộ Công An Tô Lâm. Do vậy, chính ông Tô Lâm cũng là người đã phạm tội tra tấn ông Trương Văn Dũng (và các phạm nhân khác nếu họ cũng bị các trại giam áp dụng hai văn bản này) một cách cố ý gián tiếp theo định nghĩa về cấu thành tội phạm của Bộ Luật Hình Sự.

*****

Ba Khía